नेपालमा माथिल्लो र तल्लो वर्गको आयगत असमानताको फराकिलो फासला छ। यही कारण सामाजिक, आर्थिक र सांस्कृतिक विभेदको एक किस्साले थिचिरहन्छ। बेछन्द दृष्टिकोणको गलपासो अनि विसङ्गत क्यानभासभित्र ग्रामीण दूरदराजका परेलीहरू अझै ओभाएकै छैनन्।
बहुजातिगत अनेकताभित्र एकताको भावलाई नेपाली शिरताजले चाडपर्वसँग नातो गाँस्छ। बहुआयामिक धारमा मनाइने पर्वहरूमध्येकै एक हो–श्रावण शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाइने जनै पूर्णिमा।
२०७७ सालको सुरुवाती समय नै दर्दनाक बन्यो। २०७८ सालमा पनि वसन्तको ऋतुको सौम्यतालाई पछारेर दोस्रो लहर (युके भेरियन्ट) को कोरोना महामारीले उजाड शिशिर जस्तो बनेर छोपिदियो।
कुरा कदापि पनि पक्ष र विपक्षको होइन मात्र प्राथमिकताको हो । यत्तिका भिड सडकमा उत्रिएको देख्दा तिनले होटलमा खाने, बस्ने, पेट्रोल, झन्डा, पर्चा पम्प्लेट, ब्यानर आदिको खर्च कति हुन्छ होला ? के कुनै पार्टीले त्यो खर्च र शक्ति प्रदर्शनको साटो गरिबहरूका लागि केही सेवा गरौँ र जनताको मन जितौँ भनेर लाग्ने दिन कहिले आउला ? यत्रो जमात मानवीय सेवामा एक भएर लाग्ने दिन पनि त आए हुन्थ्यो ।
काठमाडौं । सबै मिलेर परिश्रम गर्ने तथा उपभोग्य वस्तुमा साझा अधिकार स्थापित हुने मान्यतालाई सरल अर्थमा समाजवाद भनिन्छ । उत्पादनका साधनमा सामूहिक स्वामित्व स्थापना गर्दै ‘सबैलाई क्षमता र योग्यता अनुसारको काम र काम अनुसारको दाम दिनुपर्छ’ भन्ने नीतिमा माक्र्सवादी सिद्धान्तले पुँजीवादको अन्त्य चाहन्छ ।
धर्मका नाममा लादिने पश्चिमा शैलीले महान् दार्शनिक कार्ल माक्सलाई सोचमग्न बनाएको हुँदो हो । पश्चिमा समाजमा जबर्जस्ती धर्म मान्न लगाइएका घटना दर्दनाक थिए ।
राजनीतिको अर्थ विकास नभएर केवल कुर्सीको लडाइँ मात्र हो भन्ने बुझिन्छ । सक्षम युवा खाडीमा भासिएकै छन् । स्वरोजगारको अभाव र शिक्षितहरू बेरोजगार बनिरहेकै छन् ।
मानिस व्यस्त हुँदा पनि चिन्ता गर्छ अनि फुर्सदमा पनि चिन्तै लिन्छ । बन्दाबन्दीपूर्व मानिसहरूमा सधैँजसो व्यस्तताको भारी थियो । अधैर्यताका कारण तनावको ज्वाला उठ्थ्यो जुन कुरा अफिसदेखि घरसम्म बोकेर ल्याउँथ्यो अनि घरलाई समेत अशान्तै बनाउँथ्यो ।
एकपटक एकजना युवक धेरै पढेर घर फर्किँदै थिए । आउँदै गर्दा बाटामा एकजना मानिस कुसका गाँठाको एउटा ठूलो रासका साथमा अझ अरू गाँठो बनाउँदै रहेछन् । ती पढेलेखा युवकले सोधे- "हजुर यो के का लागि गाँठो पारिरहनु भएको छ ?" उनले भने- "कसको जोडी कोसँग भनेर कस्दै बसेको ।
घरबासको समयमा यसो आफन्तलाई सम्झौँ भन्ने लागेर विदेशका आफन्तहरूको याद आयो । भिडियोवार्ता गर्नलाई सोचेँ । एकजना धेरै वर्षदेखि विदेशमा रहनु हुने दाइसँगको कुराकानीले भर्खरै मे १ मा मनाइएको अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवसको सार्थकतालाई एकपटक गम्भिर भएर सोच्न बाध्य तुल्यायोे ।
अनलाइन प्रविधिका कक्षा सञ्चालन गर्ने कुरा केवल विद्युत र इन्टरनेटको पहुँच भएका मूलतः शहरी क्षेत्रहरूका लागि यो उत्तम उपाय हो । २१ औँ शताब्दीमा आएर प्रविधिको विपक्षमा कुरा गर्नु मूर्खता हो तर बाध्यतालाई नकार्न मिल्दैन ।
एउटा दृश्य यथार्थकेही दिन पहिला एकजना महिलाले आफ्नो गह्रौँ झोलामाथि एउटा सानो दूधे बालकलाई बोकेर गाडीको बाटोको किनारैकिनार हिँडिरहेकी थिइन् ।
कुनै आमाले आफैंले जन्म दिएको सन्तानलाई खोल्सामा फाल्न सक्छिन् ? आमाको ममताभन्दा उत्तम विषय संसारमा अरू केही हुन्छ र ! तर, हामी आमाले बच्चा मारेको, सन्तानले आफ्नै जन्मदिने आमाबाबालाई हत्या गरेको चरम अनैतिकताका खबर सुन्न विवस बनिरहेका छौँ ।
