सूर्यास्त ब्रह्माण्डको एउटा चमत्कार हो जसले हरेक मानिसको मनन गर्ने आत्मालाई छुन्छ । चित्रहरूदेखि कविताहरूसम्म , सुन्दर तस्बिरहरू सम्म, रातो, सुन्तला र गुलाबी रंगका छायाहरू जसले साँझमा आकाश ढाकेका हुन्छन, त्यसले सबैमा आत्मनिरीक्षण, कलात्मक स्पार्क जगाउँछन्।

तर पृथ्वीको विपरीत, मंगल ग्रहमा सूर्यास्त रातो रंगको धनी टोनले सजिएको छैन। मंगल ग्रहको सूर्यास्तको यो अचम्मको तस्बिर २००५ मा नासाका स्पिरिट रोभरले खिचेका थिए। तस्बिरले नीलो सेतो सूर्यलाई नीलोको हलोले घेरिएको देखाउँछ, जुन पृथ्वीमा सूर्यास्तको उपस्थिति भन्दा धेरै फरक देखिन्छ ।

पृथ्वी र मंगलको आकाश बिच एक आकर्षक सम्बन्ध छ । हाम्रो फिक्का नीलो ग्रहमा मुख्यतया नीलो आकाश छ, जसले बिहान र साँझमा सुन्तला रातो बनाउँने  काम गर्छ । 

संयोगवश, मंगल ग्रह, रातो ग्रहमा सुन्तला खैरो दिनको उज्यालो आकाश हुन्छ जुन सूर्यास्तमा बिस्तारै नीलो प्यालेटमा परिणत हुन्छ । दुवै ग्रहमा एउटै सूर्य चम्किरहेको देखिन्छ । त्यसोभए तिनीहरूको रङ किन फरक त छ ?  

मंगल ग्रहको सूर्यास्त

मंगल ग्रह पृथ्वी र सूर्यबाट धेरै टाढा छ । त्यसैले मंगल ग्रहबाट देख्दा सूर्य सानो देखिन्छ। विभिन्न मंगल ग्रहका रोभरहरूद्वारा संकलन गरिएको तथ्यांकअनुसार उक्त ग्रहको सतहबाट हेर्दा सूर्यको नीलो सेतो छाया हुन्छ । साथै, सूर्यास्तको समयमा, सूर्यलाई नीलो प्रकाशको आभाले घेरेको देखिन्छ, जुन बाहिर निस्कन्छ र रातो, खैरो मंगल ग्रहको आकाशसँग मिसिन्छ । तर यसको कारण के हो ? यसको रहस्य मंगल ग्रहको वायुमण्डलमा रहेको छ भन्ने गरिन्छ । 

वायुमण्डलले सूर्यको किरणलाई कसरी असर गर्छ ?

सूर्यले विद्युत चुम्बकीय विकिरणको स्पेक्ट्रम उत्सर्जन गर्दछ, उच्च फ्रिक्वेन्सीमा गामा किरणहरूदेखि कम फ्रिक्वेन्सी रेडियो तरंगहरू सम्म पैदा गराउछ । दृश्य स्पेक्ट्रम भनिने यो विकिरणको एक भाग हाम्रो आँखा द्वारा पत्ता लगाउन सकिन्छ। यो दृश्य स्पेक्ट्रम, जसलाई हामी सामान्यतया सेतो प्रकाशु को रूपमा परिभाषित गर्छौं । 

त्यसैले मंगल ग्रहबाट हेर्दा सूर्य निलो देखिन्छ किनभने मंगल ग्रहको वायुमण्डलले रातो तरंग लम्बाइलाई फिल्टर गर्छ। मंगल ग्रहमा रहेको धुलोको आकार रातो बत्ती छर्नका लागि उपयुक्त छ, त्यसैले यी कणहरूले रातो तरंग दैर्ध्यलाई निलोभन्दा बढी छर्छन्।