भृकुटिमण्डप छिर्ने गेटको छेउमा एकजना वृद्ध भित्र पसेका मानिसको पदचाप नियालीरहेका भेटिन्छन् ।

पदचापसँगै उनको नजर आफ्नो पसलतर्फ उनीहरुको पाइला अघि बढ्छ कि भन्ने ठूलो अपेक्षा पनि हुन्छ । उनका आँखा यही अपेक्षामा पनि हुन्छन् । थोते दात, मनमा पीडा, अलिअलि खुशी, घरको चिन्ता अनि उनको  संघर्षमय जीवन  । आजको यो अंकमा हामी ७० वर्षीय अम्बर अधिकारीबारे चर्चा गर्नेछौं । 

रामेछाप (हाल धादिङ) घर भएका अम्बर अधिकारी १३ वर्षको उमेरमा मनभरी धेरै सपना बोकेर लागे काठमाडौं । उनी आउँदा काठमाडौंका केही ठाउँमा रोड खन्ने काम भैरहेको थियो । उनले पनि सुरु गरे त्यही काम गर्न । रोड खन्ने क्रममा उनी कहिले काभ्रे पुगे त कहिले सिन्धुपाल्चोक । उनले १७ वर्षको उमेरमा रामेछापमै विहे गरे । उनका ६ जना छोरा र एक छोरी छन् । अहिले त उनका नाती पनाती समेत भैसके ।

छोराछोरी आफै गरी खाने भइसके तर उनको जीवनको उत्तरार्ध भने डालोमा ओछ्याएको भविष्य नियाल्दै बितिरहेको छ । देश परिवर्तनशील भएता पनि उनको जीवन दिनभरी घाम होस् या पानी केही नभनी बितिरहेको छ निरन्तर । कोही मान्छेले आएर सामान किनिदियोस् भनेर आश गर्ने र घरायसी खर्च टार्नका लागि संघर्षमय उनको जीवन । सेतै फुलेका कपाल, दाँतले गिजा छाडेपछिको थोते मुख भए पनि संघर्षमय जीवन ।

कहिले सहरका विभिन्न गल्लीमा भारी बोकेर गुजारा चलाएका अम्बरले कुनै बेला घरमा घरमा सामान बेचेर घरपरिवारको गर्जो टारे । रामेछापमा जन्मथलो भएतापनि २०६७ सालमा अम्बरको सबै परिवार धादिङमा बसाइँ सर्यो । नयाँ ठाउँ नयाँ चालचलन अनि नयाँ पहिचान बनाउँदा उनीहरुलाई सुरुमा धेरैनै गाह्रो भएको थियो । विद्यालय नै नटेकेका उनलाई पढ्न रहर नभएको पनि हैन तर आर्थिक अवस्थाले सधैं गिजोलिरह्यो ।

पढ्न भन्दा पनि उनी कामतिर ध्यान दिन थाले । किताबी ज्ञान नलिएपनि व्यवहारिक ज्ञानले उनका कपाल सेतै फुले, दाँत फुस्किए, अनि गाला चाउरिए ।अहिले उनी सडकको छेउमा चना, बदाम, भट्मास र बोतलको पानी बेचेर आउने दुईचार रुपैयाँ उनको गुजाराका लागि सारथी हो । उनी तिनै सामानको साथमा दिनभरीको तातो घाम, सडकको धुलो र गाडीहरुको आवाजको साथमा दिन काटिरहेका हुन्छन् अनि भृकुटीमण्डप आउने मान्छेलाई एक्लै नियालिरहेका हुन्छन् ।

सामान खरिद र बिक्रीका लागि भृकुटीमण्डप छिर्ने हजारौंको एक प्रतिशतले मात्रै पनि सामान खरिद गरिदिए हरेक दिन उनको डालो रित्तिन्छ । सोचे जस्तो कहाँ हुन्छ र ? हरेक दिनको उनका सपना भने रित्तिन्छन् । त्यही डालो बाकेर अम्बर अर्को दिन एकाबिहानै भृकुटीमण्डलको गेटैमा भेटिन्छन् । 
‘१३ वर्षको उमेरमा आएर धेरै दुःख गरेँ । रोड खनियो ।

रोड खन्ने क्रममा कहाँ कहाँ पुगियो कहाँ कहाँ’ उनी भन्छन्, ‘त्यतिमात्र नभएर कहिले काठमाडौंका चोक चोकमा, गल्लीगल्लीमा भारी पनि बोके मैले । यस्तै काम गर्दा गर्दै । रोजगारीको लागि भारत गए । त्यहाँ पनि नभएर म भुटान समेत गएँ । त्यहाँ पनि राम्रो काम त कहाँ हुन्थ्यो र । कुल्ली काम न हो ।’
उनले हार भने कहिले मानेनन् । भुटानसम्म गएर उनले अरुको घर सफा गर्नेदेखि कुल्लीको काम सबै गरे । ती दुःखका दिन सम्झिदा अहिले पनि उनको गला अवरुद्ध हुन्छ । भन्छन्, ‘पहिले धेरै दुःख नगरेको हैन ।

कापी कलम समाउँने समयमा हातमा काम गर्ने धारिला हात–हतियार समाउन परेको थियो । काठमाडौँमा आएर भारी समेत नबोकेको होइन । अनि अर्काकोे देशमा गएर कुल्ली काम पनि नगरेको हैन । त्यो दिन सम्झिने हो भने अहिले पनि मन रोएर आउँछ । भक्कानो छुटेर आउछ । त्यो दिन अब म सम्झिन पनि चाहान्न अहिले यहीँ काममा खुशी भएको छु ।’

उनी अहिले असनमा कोठा भाडा लिएर बस्दै आएका छन् । उनकी ६५ वर्षीया श्रीमती मनमाया अधिकारी भने गाउँघरमै खेती गरेर बसिरहेकी छन् । परिवारको साथमा । उनका ६ जनामध्ये कोही बिदेश छन् त कोही नेपालमा नै गाडी चलाउँछन् । गाउँमा आमाको साथमा खेतीपातीमा पनि छोराहरुले साथ दिइरहेका छन् । उनले भने व्यापार गर्न थालेको २० वर्ष भयो । 

पहिला पहिला घर–घरमा गएर व्यापार गर्ने उनी अहिले सडकको छेउमा बसिरहेका छन् । उनी कहिलेकाही चाडबाडको बेलामा घर जान्छन् । नत्र उनको बसाइँ सँधै काठमाडौंमा हुन्छ । उनको व्यापार त सबैभन्दा बढी जाडोको समयमा हुन्छ । त्यो समय उनले १ हजारदेखि १५ सय रुपैयाँसम्म दैनिक व्यापार गर्छन् । जाडोको व्यापार सम्झेर खुशी देखिएको उनको अनुहार अहिलेको व्यापार सम्झदाँ भने एक्कासी निराश देखियो ।

अहिले दैनिक ५०० रुपैयाँसम्म मात्र व्यापार हुने उनी बताउँछन् । भन्छन्, ‘म विहान ६ बजे असनबाट हिड्दै हिड्दै यहाँ आउँछु । बाटोमा पनि बेच्दै आउँछु । अनि यहाँ आएर बस्छु दिनभरी । जाँडोको समयमा बदाम, चना, भट्मास बढीनै विक्री हुन्छ । गर्मीको समयमा हो कम हुने । पानी चाहिँ पहिले भन्दा बढीनै हुन्छ । पहिले दिनमा १ हजार रुपैयाँदेखि १५ सय रुपैयाँसम्म हुन्थ्यो भने अहिले त दिनमा ४-५ सय मात्र हुन्छ ।’ 

उनी दिनभरी त्यहाँ बसिरहन्छन् भृकुटिमण्डपमा आउँने मान्छेको हुल देख्छन् अनि मनमा अनेकौँ कुरा खेलाउँन् । कसैले आएर गफ गर्न खोज्यो भने खुलेर गफ पनि गर्छन् । तर, उनको उमेर ७० वर्षको भएता पनि अझै वृद्ध भत्ता नपाएकोमा गुनासो गर्छन् । भन्छन्, ‘मेरी श्रीमती अहिले ६५ वर्षकी भई म ७० वर्षको भए तर पनि भत्ता पाएका छैनौँ । अहिले त भत्ता खान पनि गाह्रो रहेछ । ७५ वर्ष हुनुपर्ने रहेछ । सरकारले हामीजस्ता वृद्धलाई छिटै भत्ता दिने व्यवस्था गरिदिए राम्रो हुने थियो ।’

आफ्नो कमाइमा बाँचेका अम्बर वृद्धभत्ताको कुराले भन्दा आफ्ना पाखुरा अझैं चल्न सक्ने अवस्थामा रहेकाले बढी खुशी देखिए । दाँत फुक्लिएर थोते बनेको मुख खोलेर खुशीको हाँसो हाँस्दै उनले भने, ‘मलाइ किन भत्ता चाँहियो है, मेरो त पाखुरामा अझै दम छ । गरी खान सक्छु नि ।’