.jpg)
भनिन्छ, दुःखसुख जीवनको एक चक्र हो । कहिले घाम पानी कहिले हासो कहिले रोदन । अनि कहिले घाम कहिले पानी । यहीँ त जिन्दगीको परिभाषा । यो समयमा धेरै दुःखकष्टहरु आउँछन् । तर तिनै दुःखलाई सम्झिएर काम गर्ने हो भने पछि अवस्य सफल भइन्छ । यसको उदाहरण हुन् उद्यमी रुकमणीदेवी श्रेष्ठ ।
रुकमणीदेवी उमेरले ६६ वर्षकी भए पनि उनको जोश जाँगर अझै एक युवतीको जस्तै छ । सानैदेखि मेहेनती उनलाई काम गर्न कुनै समस्या नै भएन । नत उनलाई काम गर्न कसैले नै रोक्न सक्यो । उनी अहिले उनले बुनेका स्वदेशी कपडाहरु देश तथा विदेशमा पुर्याएर आफ्नो नाम कमाउँन सफल भएकी छिन् ।
सिन्धुपाल्चोक चौतारा घर भएकी श्रेष्ठले सानो लगानीदेखि काम गर्न थालेकी हुन् । उनले काम थाल्नको लागि नत उनीसँग पैसा नै थियो नत केही सामान नै बस थियो त केबल काम गर्ने इच्छाशक्ति । उनले त केवल एक केजी धागो पनि उधारोमा ल्याएकी थिइन् । त्यहीँ एक गच्छि धागोबाट सुरुवात गरेको व्यावसायले अहिले उनलाई देश विदेशमा चिनाउँन सफल भएको छ ।
सानैदेखि केही नयाँ कुरा सिक्न खोज्ने उनले कुरुषको काम गाउँघरमा सिकिन् । उनले यतिसम्म आउनका लागि धेरै नै दुःख गरिन् । यतिसम्म संघर्ष गरिन् कि अहिले उनलाई देश तथा विदेशमा नचिन्ने कोही छैन । यस्तो अवस्थामा आउन उनका संघर्षका दिनहरु पनि धेरै दुःख लाग्दा छन् । उनले ३ जना छोराहरुको साथमा आफ्नो कामलाई निरन्तरता दिइरहिन् । अनि अन्त्यमा सफल उद्यमी बनिन् ।
उनलाई गाउँघरमा पनि कहिल्यै खाली बस्न मन लाग्दैन थियो ।
काठमाडौंमा रहँदा पनि सानोसानो धागो किनेर घरमा लगि स्विटर बुन्न मन लाग्थ्यो । काठमाडौं आएका बेला आफूले बुनेका स्विटर बिक्रिका लागि खरिदकर्ता खोज्दै हिड्नु पर्यो । उनी भन्छिन्, ‘पहिलो चोटी आफूले गरेको काम कसले हेरिदिएला र कसले लगाइदिएला त्यहीँ चिन्ता हुन्थ्यो । मानिसलाई सोथ्थे अनि सित्तैमा दिन्थे । तर पनि त्यो पल एकदम खुशीको पल थियो मेरो लागि । किनकी मैले बुनेको स्विटर कसैले लगाई त दियो । त्यो दिन त म मक्ख परेर धेरै नाचेकी थिए ।’ खुशीका आसुले भरिएका आँखा सहित उनी फिस्स मुस्कुराइन् ।
पहिले पहिले गाउँघरमा केही महिलाहरु केही सिप सिकाउँनको लागि आउँथे अनि उनी पनि ठुला मानिसको भिडमा छिर्थिन् र केही कुरा सिकिहाल्थिन् । उनलाई नयाँ नयाँ कुरा सिक्न खुव मन पथ्र्यो । अनि कोही मान्छेले केही कुरा सिकाउँदैछ भने हतारहतार आफ्नो परिचय दिएर उसको नजिक पुग्थिन् अनि सिकिहाल्थिन् नयाँ कुरा । उनको घरदेखि टाढा हिडेर पानी ल्याउनु पथ्र्यो । उनको दिन पानी ल्याउँदा नै वित्थ्यो । त्यो दिन सम्झिदा उनको आँखामा आसु आउँछन् अनि एक्छिन् भावुक हुन्छिन् ।
त्यही पानी ल्याउँदा नै उनको दिन जाने भएर पनि उनले पढ्न पाइनन् । भन्छिन्, ‘टाढा बाटो पानी लिन जानुपर्ने भएर पनि मैले पढिन । घरकी जेठी छोरी सबै घरको काम पनि सम्हाल्नु पथ्र्यो । अरुका छोराछोरी गएको देखेर जान मन त लाग्थ्यो अनि सोधि हाल्थे के के पढेउ भनेर । ३ कक्षा र ६ कक्षामा गएको थाहाँ छ तर त्यसपछि अरु थाहाँ छैन । पहिले पहिले त जहाँ मन लाग्यो त्यहीँ बस्न पाइन्थ्यो त्यहीँ बस्ने हो । जहाँ पायो त्यहीँ बसिन्थ्यो ।’
त्यो दिन अझै मेरो आँखामा झलझली आउँछ
उनी घरमा हजुरबाको पसलमा बस्थिन् केही मानिस नआएको खाली समयमा हात खाली नराखी स्विटर बुन्न थाली हाल्थिन् । उनले आफ्नो लागि ६ महिना लगाएर एउटा स्विटर बुनेकी थिइन् । रहरमा बुनेको त्योे स्विटर उनले धेरै समय लगाउन पाइनन् । किनकी उसकी सानी बैनीले कैचीले काटिदिएकी थिइन् । भन्छिन्, ‘मेरी बहिनी सानैदेखि विरामी थिई । त्यत्रो मेहेनतका साथ मैले ६ महिना लगाएर बुनेको तर धेरै लगाउँन पाइएन । त्यो कुरा मेरो दिमागमा झलझली आउँछ’ त्यतिमात्र हैन पैसा नभएर धागो किन्न नसकेको कुरा पनि उनको दिमागमा ताजै छ । त्यो दिनमा यति हिम्मत नगरेकी भए सायद अहिले उनी यो ठाउँसम्म आउन सक्दिन थिइन् होला ।
कहिल्यै विवाह नगरी आमा पालेर घरमै बस्छु भनेर बसेकी उनी तर भनेजस्तो र सोँचेजस्तो कहाँ हुन्थ्यो र समाजको डरले भएपनि उनले विवाह गर्नु नै पर्यो आखिरमा । २६ वर्षको उमेरमा उनले विवाह गरेर काठमाडौं आइन् । काठमाडौं त आइन् तर सजिलो भने पक्कै थिएन । घर परिवार सबै एउटा कोठा भाडा लिएर बस्थे । के गर्ने भनेर काम सोच्दा उनले एक केजी धागो बाँकी ल्याइन् किनकी उनीसँग धागो किन्ने समेत पैसा थिएन । एउटा स्विटर बुनिसकेर बजारसम्म पुर्याउनको लागि धेरै मेहेनत गरिन् ।
भन्छिन्, ‘धेरै मेहेनत गरेर बुन्न त बुने तर कहाँ लगेर बेच्ने केही थाहा थिएन । पहिलोचोटी बुनेको सामान ठमेलमा उधारोमा छोडेर आए । अहिले पनि त्यहीँ हो लाने । ति दिनहरु अझै पनि राम्रोसँग याद छ ।’
उनले धेरै महिलालाई काम सिकाएर आफ्नै खुट्टामा उभिन सिकाएकी छन् । आफैमा निर्भर हुन सिकाएकी छिन् । भन्छिन्, ‘यही कामले मेरो मात्र हैन म जस्ता धेरै महिलाको जीवन सुधार भएको छ । आर्थिक अवस्था सुधारिएको छ । काठमाडौंमा आफु र बच्चाहरुलाई पाल्न सकिरहेका छन् । कसैले यही काम गरेर छोराछोरी पढ्नलाई विदेश पढाएका छन् । कतिले यही काम गरेर काठमाडौंमा घर बनाएका छन् । पहिले ठाउँ नभएर एउटा सानो कोठामा सबै परिवार वस्थ्यौ । अहिले यहीँ काम संघर्षका साथ गरेर आफैले घर बनाएकी छु । मान्छेले देख्दा वाहिरबाट आहा भने पनि यहाँसम्म आउन कत्ति दुःख गरेको छ मलाई मात्र थाहा छ । ५० भन्दा बढी महिला दिदीबहिनीलाई सिप सिकाएकी छु । उनीहरुले पनि राम्रो आम्दानी गरिरहेका छन् । पहिला आफैले महिनाको एउटा मात्र सामान बनाउँथे भने पछिपछि आफैले महिनाको १० वटासम्म बनाउन थाले ।’
उनले २०५० सालमै नेपाल हस्तकला महासंघको सदस्यता लिइन् । त्यहाँबाट उनले धेरै कुराहरु थाहाँ पाउन थालिन् । अहिले उनी धेरै संस्थामा जोडिन थालेकी छिन् । आफ्नो नाम देश विदेशमा चिनाउन सफल भएकी छिन् । अहिले एउटा स्विटरको ५ सयदेखि १० हजारसम्मका स्विटरहरु उनीहरुले उत्पादन गर्छन् । भन्छिन्,‘ आफुले जानेको सीपलाई कसैले खेर जान दिनु हुँदैन । खर्च बढी लाग्ने हैन । बस मानिसमा काम गर्ने जोश जाँगर र इच्छाशक्ति भए पुग्छ । बढी मेहेनत गर्नुपर्छ । सफलता अबस्य पाइन्छ ।’
प्रतिक्रिया