अमेरिकाको ब्राउन युनिभर्सिटीका सहायक प्राध्यापक डाक्टर रामु खरेलले नेपालमा प्राथमिक स्वास्थ्य क्षेत्रको सुधारमा धेरै काम गर्न जरुरी रहेको बताएका छन् । मिडियासँगको संवादमा उनले, ह्दयाघात, मस्तिष्काघातलगायतका कतिपय रोगमा मानिसहरुले तत्कालै प्राथमिक स्वास्थ्य उपचार पाउनुपर्ने भएपनि नेपालमा त्यो अवस्था नरहेको बताए । 

‘आकस्मिक सेवा सुधार गर्नु भनेको सानोतिनो कुरा हुँदै होइन । पहिले त आकस्मिक सेवा के हो बुझ्नुपर्छ । आकस्मिक सेवा भनेको यदि तपाई कुनै पनि गाउँमा हुनुहुन्छ यदि तपाईलाई केही आकस्मिक कुराहरु भयो । अब बिरामीलाई थाहा हुँदैन की आकस्मिक हो होइन,’ उनले भने ‘तपाईलाई छाती दुख्ला रे, तपाईलाई टाउको दुख्ला रे । त्यो टाउको दुखेको स्ट्रोक हो की होइन तपाईलाई ब्लिडिङ भाको छ कि छैन । या तपाईलाई छाती दुखेको छ, हार्ट एट्याक हो की होइन ? त्यो  थाहा पाउन त एउटा सेवा, सर्भिस चाहियो । तपाईलाई थाहा हुदैन।’ 

एक त बिरामीले आफूलाई के भएको हो भन्ने थाहा नपाउनु, अर्कातिर स्वास्थ्य परीक्षणको सेवा सर्वसुलभ नहुनुले समयमै उपचार सेवा नपाएर धेरै नेपालीले मृत्युवरण गरिरहेको उनको अनुमान छ । 

‘हार्ट एट्याक भएपछि चार घण्टाभित्र केही गर्नुपर्छ । हाम्रो देशमा त्यो छँदै छैन । यदि कसैलाई गाउँमा हार्ट एट्याक हुन्छ भने उसको मृत्यु भए बराबर हो । तर तपाईलाई अमेरिकामा हार्ट एट्याक हुन्छ भने तपाई बाँच्नु हुन्छ,’ उनले भने । 

२०७२ सालको भूकम्पपछि प्रभावित क्षेत्रमा आएर सहायतामा खटिएका डा. खरेलले त्यति बेलैदेखि नेपालको प्राथमिक स्वास्थ्य सुधारको आवश्यकता महसुस गरेको बताए । गुल्मीमा जन्मिएर १२ वर्षको हुँदा अमेरिका टेकेका उनले अब नेपालको प्राथमिक स्वास्थ्यमा केही गर्नु पर्छ भन्ने उद्देश्यका साथ काम थालेको स्मरण गरे । 

आफूले नेपालमा काम थालेको पछिल्लो करिब ८ वर्षको अवधिमा नेपालको प्राथमिक स्वास्थ्यको क्षेत्रमा केही सुधार भएपनि आशा गरे जस्तो प्रगति नभएको उनको अनुभव छ । नेपालमा काम गर्न चाहनेका लागि समेत चुस्तदुरुस्त प्रशासन संयन्त्र नभएको भन्दै उनले सुधारका लागि बहाना बनाउने भन्दा पनि सकेको प्रयास गर्नुपर्ने बताए ।