मातंग ऋषिको आश्रममा माता दूर्गाको आशीरवादले जुन कन्याको जन्म भएको थियो, तिनी मातंगी देवी थिइन्। दश महाविद्याहरुमध्ये नवौं महाविद्यालाई मातंगी देवी मानिन्छ। मातंगी देवीको आराधना बौध्द धर्ममा पनि ‘मातागिरि’को रुपमा गरिन्छ।
दसैं अर्थात् डस्यामा थारु गाउँमा पाइला मात्रै टेक्नुपर्छ । थरिथरिका नाचको मनोरन्जन लिन पाइन्छ । जुन गाउँमा गाउँको अगुवा बरघरको नेतृत्व बलियो छ, त्यहाँ दसैं मात्रै होइन, अन्य अवसरमा गाइने, नाचिने नृत्यको संरक्षण भएको छ ।
नेपालमा माथिल्लो र तल्लो वर्गको आयगत असमानताको फराकिलो फासला छ। यही कारण सामाजिक, आर्थिक र सांस्कृतिक विभेदको एक किस्साले थिचिरहन्छ। बेछन्द दृष्टिकोणको गलपासो अनि विसङ्गत क्यानभासभित्र ग्रामीण दूरदराजका परेलीहरू अझै ओभाएकै छैनन्।
सबैको आआफ्नै महत्व र विशेषता छन्। जसमध्ये एक हो दशैं। हिन्दु धर्मावलम्बीहरूको सबैभन्दा ठूलो चाड हो यो। दशैं आश्विन शुक्ल प्रतिपदादेखि पूर्णिमासम्म १५ दिन मनाइन्छ। यी १५ दिन सबैको फरक फरक विशेषताहरू छन्।
टीकापुर बजारमा मात्रै हजारभन्दा बढी संख्यामा गाईगोरु अलपत्र छन्। दिउँसोमा ठूलो संख्यामा गाईहरू पुरानो एयरपोर्ट, हाटबजार, जमरा क्षेत्रमा चरिरहेका, बसीरहेका देखिन्छन् भने राति भएपछी अन्नबाली खान किसानको खेतबारीतिर पस्दछन्।
पछिल्लो समय हरेक मानिस खाद्य तथा पोषण सुरक्षाका लागि बजार निर्भर हुँदै गइरहेका छन्। खाद्यान्नमा पहुँचको हिसाबले पहिलेभन्दा धेरै सुधार भए पनि गुणस्तर दिनानुदिन खस्कँदो छ।
स्थानीय निकायको निर्वाचन र केन्द्रको नयाँ निर्वाचनपछि नेपालमा धेरै किसिमका विकास प्रयास भएको देखिन्छ। तर, सम्भाव्यताको पहिचान र गुरुयोजनाको खाँचो चाहिँ अझै पनि खड्किरहेको देखिन्छ।
नेपालको संविधान २०७२ जारी भएको आज ६ वर्ष पूरा भएको छ। संविधान जारी भएको अवसरमा आज देशका विभिन्न स्थानमा भव्य कार्यक्रम गरि संविधान दिवस मनाइँदैछ।
अहिले संसद् अधिवेशन बसिरहेको छ। सभामुखले संसद्मा कारवाहीको नाम पढेर सुनाईदिएको भए दायित्व पुरा हुन्थ्यो, त्यो उहाँले हिच्किचाईराख्नुभएको छ । त्यसले एउटा समस्या वास्तवमा निम्त्याएको त्यो पनि सभामुखको आफ्नै कारणले हो ।
मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन (एमसीसी) मार्फत नेपाल सरकारलाई आएको अमेरिकाको अनुदान सहयोगका विषयमा यतिखेर नेपालमा पक्ष र विपक्षमा विभिन्न तर्कहरु भइरहेका छन् ।
विपीसँग लामो समय संगत गर्ने अवसर पाएँ। उहाँसँग देशमा विभिन्न भागको भ्रमणमा जान पाएँ। ‘राष्ट्रपुकार’ साप्ताहिकको सम्पादकका रूपमा काम गर्दा विपीले इतिहासका कैयौं महत्वपूर्ण घटनाक्रमबारे सुनाउनुभयो।
तपाईंहरुलाई लाग्दो हो–नेपालबाट बल्ल–बल्ल त्यहाँसम्म पुग्न सफल भएकाले यसलाई त्यस्तो गर्वको महसुस भएको हुनुपर्छ । हो, म पहिलो पटक त्यहाँ पुगेर गौरवान्वित भएको थिएँ।
कृष्ण अर्थात् कान्हा थारू समुदायका लागि यस्ता पात्र हुन्, जसको चित्र बनाएर, उनको गाथाको गीत गाएर, नाचेर मनाइन्छ। अष्टिम्की अर्थात् कृष्णजन्माष्टमीमा गीत गाउँदै विभिन्न अनुष्ठानका साथ कान्हाको विशेष पूजा हुन्छ।
पछिल्लो समय वर्तमान सभामुख अग्निप्रसाद सापकोटा वा भनौं यसअघिका सभामुखहरुलाई पनि संसदीय प्रणालीमा सभामुखको भूमिका के हो भन्नेबारे एउटा पर्याप्त ओरियन्टेसन (अभिमुखीकरण)को खाँचो देखेको छु।
पार्कको महत्व जब ब्यूँझिन्छ र पार्कको सुविधा जुन दिन उपभोग गरिन्छ तब थाहा हुनेछ हामी कस्तो युगमा बाँचिरहेका रहेछौं । जुन दिन हामी विकासलाई जीवन, जमिन, सिँगो प्रकृति र वातावरणसँग जोडेर बुझ्दछौं, त्यसदिन धेरै कुरा सुधार गर्न सजिलो हुने छ ।
लामो समयपछि भारत नेपालमा राजनीतिकरूपमा सक्रिय भएको छ। सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टी (भाजपा)का विदेश विभाग प्रमुख विजय चौथाइवालेको नेपाल भ्रमण नेपालमा भारतको राजनीतिक सक्रियताको सूचक हो।
एमसीसीले हाम्रो सडक सञ्जाल मर्मत गरिदिने, जनतामा रहेको गरिबीको न्यूनीकरण गरिदिने, सुशासन, आर्थिक स्वतन्त्रता, ऊर्जा व्यापारलाई सहजीकरण, उपभोगमा वृद्धि, कर्मचारीको तलबजस्ता प्रारम्भिक कार्य, सुरक्षाको क्षेत्रमा सुधार तालिम दिनेजस्ता कार्यक्रमहरु गरि दिने उद्देश्य राखिएको छ।
टीकापुरमा ७ भाद्र, २०७२ सालमा भएको थारु विद्रोहले छ वर्ष पुरा गरेको छ । यो छ वर्षलाई समीक्षा गर्दा मनोदशा बलियो भएर आएको पाइन्न । थरुहट आन्दोलन उठ्न कोशिश गरे पनि सकेको छैन ।
हाम्रो समाजमा कुनै उदाहरण दिनुपर्यो भने वा केहीसँग तुलना गर्नुपर्दा च्याउसरी उम्रिएका वा च्याउ खाओस् न स्वाद पाओस् जस्ता शब्दहरू प्रयोग गरेर विषय र प्रसंग जोड्ने चलन हिजोआज पनि छ। तर, अहिले च्याउ उखानमा मात्र सीमित रहेन।
बहुजातिगत अनेकताभित्र एकताको भावलाई नेपाली शिरताजले चाडपर्वसँग नातो गाँस्छ। बहुआयामिक धारमा मनाइने पर्वहरूमध्येकै एक हो–श्रावण शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाइने जनै पूर्णिमा।
सन् २००१ इता अफगानिस्तानमा रहेको अमेरिकी सेना फर्कंदै गर्दा तालिवानले अफगानिस्तानको सत्तामा रहेको अमेरिकासमर्थित सरकारलाई अपदस्थ गर्यो। शासनको बागडोर सम्हालेका राष्ट्रपति असरफ घानी देश छाडी ओमान पुगेका छन्।
सरकारले गत सोमबारदेखि संसदको चालु अधिवेशन अन्त्य गरेको छ। संसदको चालु अधिवेशन अन्त्य भएसँगै अघिल्लो ओली सरकारले अध्यादेशमार्फत् ल्याएको आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को बजेट कार्यान्वयनमा थप अन्यौल छाएको छ।
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले व्यवसायी उमेश श्रेष्ठलाई स्वास्थ्य राज्यमन्त्री नियुक्त गरेपछि उनको ब्यापारिक पृष्ठभूमिका कारण त्यसको विरोध भयो। निजी विद्यालय सञ्चालकका रूपमा चिनिएका श्रेष्ठले पछिल्लो समय स्वास्थ्य क्षेत्रमा लगानी बढाइरहेका छन्।
कोरोना संक्रमण बढेसँगै महामारीको तेस्रो लहरको सम्भावनाबारे स्वास्थ्य मन्त्रालयदेखि प्रधानमन्त्रीसम्मले चेतावनी दिँदै आएका छन्। उत्परिवर्तनबाट कोरोना भाइरसको नयाँ भेरियन्ट देखा परे तेस्रो लहर सम्भावित पनि छ।
_medium.jpg)
_medium.jpg)
_medium.jpg)
